Ένας από τους ομορφότερους αστερισμούς που κυριαρχεί στο θερινό ουρανό του βορείου ημισφαιρίου. Το σχεδόν τέλειο σχήμα σταυρού που σχηματίζουν τα πιο λαμπρά άστρα του συμβολίζει τον Κύκνο, ένα από τα πολλά ζώα στα οποία μεταμορφώθηκε ο Δίας, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία. Τον βλέπουμε στο νυχτερινό ουρανό να πετάει προς το Νότο, μαζί με τον Αετό, ακολουθώντας το φωτεινό μονοπάτι του Γαλαξία μας.
Η κεφαλή του Κύκνου σηματοδοτείται από τον υπέροχο διπλό αστέρα Albireo (β Κύκνου), ενώ η ουρά του από τον πιο λαμπρό αστέρα του αστερισμού, τον Deneb (α Κύκνου), έναν υπέρλαμπρο φάρο ανάμεσα από τους άλλους αστέρες του Γαλαξία μας, τόσο ισχυρό που φωτίζει το διαστρικό χώρο γύρω του σε απόσταση εκατοντάδων ετών φωτός (ε.φ.).
Ας σταθούμε όμως λίγο περισσότερο σε αυτούς τους δύο εντυπωσιακούς αστέρες.
Ο Deneb εκτός του ότι σηματοδοτεί την ουρά του Κύκνου, όπως ήδη αναφέρθηκε, κατέχει και μια από τις τρεις κορυφές του περίφημου θερινού τριγώνου, το οποίο σχηματίζει μαζί με τους άλλους δύο γειτονικούς του αστέρες, τον Vega στον αστερισμό της Λύρας και τον Altair στον αστερισμό του Αετού.
Ο Deneb είναι ένας από τους πιο λαμπρούς γνωστούς αστέρες του Γαλαξία μας και ένας από τους πιο μακρινούς που είναι όμως ορατοί με γυμνό μάτι*. Αυτός ο μπλε υπεργίγαντας αστέρας έλαμψε για πρώτη φορά πριν από περίπου 1 εκατομμύριο χρόνια, είναι 200 φορές μεγαλύτερος από τον Ήλιο και 300.000 φορές λαμπρότερος. Η μάζα του είναι 30 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3000 ε.φ.
Λόγω της τεράστιας μάζας του καίει τα καύσιμα στον πυρήνα του με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, γεγονός που σημαίνει ότι σύντομα, σε περίπου 3 εκ. χρόνια, θα τα εξαντλήσει και συνεπώς θα σβήσει πεθαίνοντας με τον εντυπωσιακό και ένδοξο τρόπο που μόνο τα γιγάντια άστρα ξέρουν να πεθαίνουν, με μια έκρηξη supernova.
Στο άλλο άκρο του αστερισμού, στην κεφαλή του Κύκνου, βρίσκεται ο Albireo. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα διπλό αστέρα, αποτελούμενος από δύο άλλους που δημιουργούν μία πολύ ενδιαφέρουσα χρωματική αντίθεση. Αποτελείται λοιπόν από ένα γίγαντα που εμφανίζεται σε μια ενδιάμεση απόχρωση του πορτοκαλί και του ερυθρού, 700 φορές λαμπρότερο από τον Ήλιο και έναν μικρό μπλε αστέρα, 100 φορές πιο λαμπρό από τον Ήλιο. Η χρωματική αντίθεση των δύο αστέρων είναι πολύ χαρακτηριστική και είναι πολύ εύκολο να αναγνωριστεί ακόμη και με ένα μικρό ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο.
Μολονότι το αστρικό αυτό ζευγάρι παρατηρείται συστηματικά και μελετάται με μεγάλη λεπτομέρεια από το 1832, δεν έχει καταγραφεί καμία κίνηση μέχρι σήμερα. Αυτό αναφέρεται διότι στην πλειοψηφία των διπλών αστρικών συστημάτων, καθώς οι αστέρες κινούνται γύρω από το κοινό κέντρο μάζας τους, αλλάζουν θέση στο χώρο και καθώς παρατηρούνται από τη Γη γίνεται αντιληπτή η κίνηση αυτή μέσω της αυξομείωσης της μεταξύ τους απόστασης.
Το αστρικό σύστημα του Albireo βρίσκεται σε απόσταση 400 ε.φ. από τη Γη.
ΠΗΓΕΣ : Wikipedia
The Great Atlas of the Stars, Serge Brunier
Ουρανογραφία (Η Ιστορία & η Μυθολογία των Αστερισμών), Χαρίτων Τομπουλίδης
* Με την έκφραση “γυμνό μάτι” εννούμε ότι παρατηρούμε κάτι χωρίς τη βοήθεια κάποιου οργάνου, όπως τηλεσκόπιο ή κιάλια.